Eilanden sieren onze planeet in allerlei vormen en maten, van kleine tropische oases tot gigantische vulkanische bergen. Maar wat maakt een landmassa precies tot een eiland? En wat zijn de verschillende kenmerken die deze unieke plekken definiëren? In deze blog bespreken we wanneer is iet een eiland? En nemen we zes belangrijke kenmerken door.
Een eiland is omringd door water
Het meest kenmerkende aspect van een eiland is dat het volledig omgeven is door water. Denk aan uitgestrekte oceanen of zeeën. De enige verbinding met het vasteland is er via een kunstmatige constructie, zoals een brug of tunnel. Populaire toeristische bestemmingen zoals Bali in Indonesië, Phuket in Thailand en de Canarische eilanden in de Atlantische oceaan zijn allemaal prachtige voorbeelden van door water omgeven eilanden. Naast wandelen op Tenerife zijn er tal van onbewoonde eilanden te vinden over de hele wereld waar je niet gemakkelijk kunt komen, laat staan wandelen.
Boven water bij hoogtij
Een echt eiland verdwijnt niet onder water bij hoogtij. Zelfs wanneer de zeespiegel op zijn hoogst is, moet er nog een stuk land boven water uitsteken. Dit is belangrijk om het te onderscheiden van zandbanken en andere tijdelijke landmassa’s. Bekende voorbeelden van eilanden die voldoen aan deze eis zijn Hawaii in de Stille Oceaan en het vulkanische eiland Jan Mayen in de Noordelijke IJszee.
Sommige eilanden komen tijdens hoogtij erg dicht bij de waterlijn, terwijl andere altijd een aanzienlijk stuk land boven water hebben. Het Waddeneiland Texel in Nederland bijvoorbeeld, heeft bij vloed nog een smalle landverbinding met het vasteland, terwijl het rotsachtige eiland Tristan da Cunha in het midden van de zuidelijke Atlantische Oceaan altijd ver boven de golven uitsteekt.
Een eiland is geen continent
Groenland is wellicht het grootste eiland ter wereld, maar het wordt niet als zodanig beschouwd. Dit komt doordat continenten veel groter zijn en een eigen geologische structuur en ecosysteem hebben. Eilanden zijn doorgaans kleiner en meer geïsoleerd. Continenten waar we allemaal bekend mee zijn zijn Afrika, Azië, Europa, Noord- en Zuid-Amerika, Oceanië en Antarctica. De afbakening tussen eilanden en continenten is niet altijd even duidelijk. Als je op vakantie naar Australië gaat, wordt dit land bijvoorbeeld beschouwd als het grootste eiland ter wereld, terwijl anderen het classificeren als het kleinste continent.
Natuurlijke ne kunstmatige eilanden
De meeste eilanden zijn natuurlijk gevormd, door geologische processen zoals vulkanisme of erosie. Denk hierbij aan vulkanische eilanden zoals IJsland en de Azoren, of aan erosie-eilanden zoals de Galapagos Eilanden. Deze natuurlijke wonderen zijn door de kracht van de natuur ontstaan over miljoenen jaren. Echter, de mens heeft de afgelopen eeuwen ook tal van kunstmatige eilanden gecreëerd. Denk bijvoorbeeld aan Palm Jumeirah in Dubai, een kunstmatig archipel in de vorm van een palmboom of aan de drijvende eilanden van de Malediven, die een oplossing bieden voor de stijgende zeespiegel. Kunstmatige eilanden worden voor verschillende doeleinden gebouwd, zoals toerisme, woningbouw of zelfs wetenschappelijk onderzoek.
Eilanden kunnen groeien en krimpen
Eilanden zijn niet statisch. Ze kunnen groeien door de afzetting van sedimenten of door vulkanische activiteit. Zo is het Nederlandse Waddeneiland Texel de afgelopen eeuwen aanzienlijk gegroeid door de aanvoer van zand en slib. Ook vulkanische uitbarstingen kunnen leiden tot de creatie van nieuwe eilanden, zoals het Surtsey-eiland in IJsland, dat in 1963 ontstond. Omgekeerd kunnen eilanden ook krimpen door erosie of door de stijging van de zeespiegel. De verschillende natuur van de eilanden betekent dat ze voortdurend veranderen en zowel kunnen groeien als kunnen krimpen. Als je een rondreis gaat maken is het zeker aan te raden om deze eilanden te bezoeken.
Eilanden hoeven niet altijd bewoond te zijn
Sommige eilanden zijn onbewoond, terwijl anderen een thuis bieden aan miljoenen mensen. De aanwezigheid van menselijke bewoning en leven hangt af van verschillende factoren, zoals de grootte van het eiland, het klimaat, de beschikbaarheid van natuurlijke bronnen en de toegang tot de buitenwereld. Paaseiland heeft bijvoorbeeld, maar zo’n 6.000 inwoners, terwijl Java in Indonesië meer dan 140 miljoen mensen telt. Om antwoord te geven op de vraag: wanneer is iets een eiland? Dat is niet altijd zwart-wit. Er zijn grijze gebieden en uitzonderingen die bepalen of een landmassa al dan niet als eiland kan worden beschouwd.
